Η Δήμητρα Μονιού είναι απόφοιτος του Τμήματος Φιλολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (κατεύθυνση: Κλασσική, 2002). Πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στη Βυζαντινή Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών (2003-2005). Επίσης, πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στο Universidad de Granada-Espana (2008-2010) με θέμα: Μεσαιωνική και Νεότερη Ελλάδα: Σπουδές για την γλώσσα, λογοτεχνία, ιστορία και πολιτισμό (: La Grecia Medieval y Moderna: Estudios sobre su Lengua, Literatura, Historia y Civilización). To 2009 ανακηρύχτηκε Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών (θέμα διατριβής: «Γεώργιος Μοσχάμπαρ: Ένας βασικός ανθενωτικός θεολόγος του 14ου αι.»
Dimitra Moniou studied Classics at the Department of Philology of the University of Athens. She continued with her postgraduate studies on Byzantine literature at the Department of Byzantine Philology of the University of Athens (2003-2005) and at the University of Granada - Spain (2008-2010). Her dissertation (2009) dealt with the life and works of Georgios Moschampar, an important thirteenth-century anti-unionist author. She focuses on Middle and Late Byzantine literature (hymnography, poetry, history, homiletics, antirrhetic philology, hagiography etc).
Hymnography, Poetry, History, Homiletics, Antirrhetic philology, Hagiography, Critical editions.
ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ:
Γεώργιος Μοσχάμπαρ. Ἕνας ἀνθενωτικὸς θεολόγος τῆς πρώιμης Παλαιολόγειας περιόδου. Βίος καὶ ἔργο, (εμπλουτισμένη μορφή της Διδακτορικής Διατριβής), Εκδοτικός Οργανισμός Π. Κυριακίδη, Αθήνα 2011, σσ. 477 & Παράρτημα σσ. 8.
ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΕΣ - ΚΡΙΤΙΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ:
• John Mauropous, Discourses on Contemporary Events. Revised text, with Translation and Notes, [Hellenica 114], Edizioni dell’ Orso, Allesandria, 2025, pp. 232.
• Ἡ Ἀντιρρητικὴ Πραγματεία τοῦ Ἰωάννη Ϛ΄ Καντακουζηνοῦ κατὰ τοῦ Ἰωάννη Κυπαρισσιώτη. ΤΟΜΟΣ Γ: Βιβλίο Γ΄. Εἰσαγωγὴ - Κριτικὴ Ἔκδοση, εκδόσεις Παπαζήση, Σειρά εκδόσεων V του Ινστιτούτου Έρευνας Βυζαντινού Πολιτισμού, Αθήνα 2024, σσ. 573.
• Ἡ Ἀντιρρητικὴ Πραγματεία τοῦ Ἰωάννη Ϛ΄ Καντακουζηνοῦ κατὰ τοῦ Ἰωάννη Κυπαρισσιώτη. ΤΟΜΟΣ Β: Βιβλίο Β΄. Εἰσαγωγὴ - Κριτικὴ Ἔκδοση, εκδόσεις Παπαζήση, Σειρά εκδόσεων V του Ινστιτούτου Έρευνας Βυζαντινού Πολιτισμού, Αθήνα 2021, σσ. 819.
• Ἡ Ἀντιρρητικὴ Πραγματεία τοῦ Ἰωάννη Ϛ΄ Καντακουζηνοῦ κατὰ τοῦ Ἰωάννη Κυπαρισσιώτη. ΤΟΜΟΣ Α: Προοίμιο & Βιβλίο Α΄. Εἰσαγωγὴ-Κριτικὴ Ἔκδοση, εκδόσεις Παπαζήση, Σειρά εκδόσεων V του Ινστιτούτου Έρευνας Βυζαντινού Πολιτισμού, Αθήνα 2021, σσ. 687.
• Οἱ Ἀσματικοὶ κανόνες στὸ Βυζάντιο. Τὸ λογοτεχνικὸ εἶδος – Ἐπιλογὴ ἀνεκδότων κειμένων, Εἰσαγωγὴ - Κριτικὴ Ἔκδοση: Δήμητρα Ἰ. Μονιοῦ, Εκδόσεις Φιλολογικού Συλλόγου Παρνασσός, Αθήνα 2014, σσ. 205.
• Ἰωάννης ΣΤ΄ Καντακουζηνὸς – Ἰωάννης Κυπαρισσιώτης. Μία σημαντικὴ πτυχὴ τῶν ἡσυχαστικῶν ἐρίδων, Εἰσαγωγὴ - Κριτικὴ Ἔκδοση: Δήμητρα Ἰ. Μονιοῦ, εκδόσεις Π. Πουρναρά, Θεσσαλονίκη 2012, σσ. 255.
• Οἱ Ὁμιλίες τοῦ Νείλου Μητροπολίτου Ρόδου. Μία προσέγγιση στὴν ὕστερη βυζαντινὴ ἐκκλησιαστικὴ ρητορική, Εἰσαγωγὴ - Κριτικὴ ῎Εκδοση: Δήμητρα Ἰ. Μονιοῦ, Εκδοτικός Οργανισμός Π. Κυριακίδη, (Σειρά Βυζαντινή Γραμματεία 7), Αθήνα 2010, σσ. 385.
ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ:
• Χριστοφόρου Μυτιληναίου, Στίχοι Διάφοροι, Εἰσαγωγή-Ἀπόδοση στὴ νέα Ἑλληνική-Σχόλια, εκδόσεις Παπαζήση, (α΄ έκδ. Αθήνα 2017, σσ. 380), β΄ εμπλουτισμένη έκδοση, Αθήνα 2024, σσ. 436.
• Μνῆμες Ἁλώσεως. Κωνσταντινούπολη 1453, Εἰσαγωγὴ-Μετάφραση-Σημειώσεις: Δήμητρα Ἰ. Μονιοῦ, Εκδοτικός Οργανισμός Π. Κυριακίδη, (Σειρά Βυζαντινή Γραμματεία 2), α' έκδ. Αθήνα 2006, β΄ έκδ. Αθήνα 2007, γ΄ έκδ. Αθήνα 2008, δ΄ έκδ. αναθεωρημένη και βελτιωμένη Αθήνα 2010, σσ. 581 και Παράρτημα σσ. 10.
• Γεωργίου Σφραντζῆ, Βραχὺ Χρονικό, Εἰσαγωγὴ-Μετάφραση-Σημειώσεις: Δήμητρα Ἰ. Μονιοῦ, εκδόσεις Κανάκη, (Σειρά Κείμενα Βυζαντινής Ιστοριογραφίας 15), Αθήνα 2006, σσ. 315.
ΑΡΘΡΑ - ΜΕΛΕΤΕΣ:
• “A Dual Hagiography in the Praise: The case of the Encomium by Antonios of Larissa for his Predecessor Kyprianos”, Μedioevo Greco 25 (2025), 317-343.
• “The publishing adventure of a late Byzantine homily: The Homily on the Presentation of the Theotokos by Neilos, Metropolitan of Rhodes”, Παρεκβολαί/Parekbolai 15 (2025), 161-206.
• «Μια αγιολογική μετάπλαση στη μέση βυζαντινή περίοδο: από τον βίο του Αθανασίου Αθωνίτη στον βίο Κοσμά & Δαμιανού», ΠΕΛΟΠΑΣ Διεπιστημονικό Περιοδικό Πανεπιστημίου Πελοποννήσου/Pelopas. Interdisciplinary Journal. University of the Peloponnese 9.1 (2025), 63-70.
• «Θεόδωρος Πρόδρομος: Νεοπλατωνισμός στον ΙΒ΄ αι.», στον συλλογικό τόμο «Χαρτογραφώντας την Βυζαντινή Διανόηση: Ηθικές και Κοινωνικές αξίες. Μορφές - Ορόσημα», επιμ. εκδόσεως Γ. Ξανθάκη-Καραμάνου & Δ. Μονιού, ΙΝ.Ε.ΒΥ.Π. Σειρά εκδόσεων VI, εκδ. Παπαζήση, Αθήνα 2025, σσ. 107-125.
• «An illustration of the Heavenly Ladder of John Climacus in Psellos’ funeral eulogy dedicated to Nikolaos of the monastery of Beautiful Source», Zbornik radova Vizantološkog instituta LXI (2024), 87-101.
• «Two friends of Photios praise St Menas and companions: The Praise of Sts Menas Kallikelados, Hermogenes and Eugraphos by Theophanes of Caesarea and the Canon of George of Nikomedia», Μedioevo Greco 24 (2024), 265-306.
• «Οι ομιλίες του Νείλου Ρόδου στον PARIS. GR. 1276. Η περίπτωση της ομιλίας στην παραβολή του δείπνου», Παρεκβολαί/Parekbolai 13 (2023), 45-92.
• «Μία χαμένη ἐπιγραφὴ γιὰ τοὺς Καντακουζηνοὺς στὸν Μυστρά: Ἑρμηνευτικὰ καὶ χρονολογικὰ ζητήματα», Παρνασσός ΝΖ΄ (2021), 101-119.
• «Ὁ κανόνας τοῦ Μεθοδίου πατριάρχου Κπόλεως γιὰ τὸν ὅσιο Εὐστράτιο Σαλεγείας», Πλάτων 62 (2018), 127-146.
• «Τὸ ἐγκώμιο καὶ ἡ ἀκολουθία στὴν ὁσία Ματρώνα τὴν Χιοπολίτιδα τοῦ Νείλου Μητροπολίτου Ρόδου», Παρεκβολαὶ 5 (2015), 75-120.
• «Ὄνειρο καὶ Πραγματικότητα τὸν ΙΒ΄ αἰῶνα: Ἕνα ποίημα τοῦ Θεόδωρου Πρόδρομου (Hörandner ΧIV) γιὰ τὸν Ἰωάννη Β΄ Κομνηνό», Πλάτων 59 (2013-2014), 196-204.
• «A poem of Nicholas Kabasilas for St. Demetrios. Its sources and structural characteristics», Byzantinoslavica 71 (2013), 248-258.
• «Τὸ ἀνώνυμο κοντάκιο Εἰς τοὺς Ἁγίους Πατέρας: Ρητορικὴ καὶ δογματικὴ κατήχηση στὴν Κωνσταντινούπολη τοῦ Ϛ΄ αἰ.», Παρνασσὸς ΝΔ΄ (2012), 235-250.
• «Μία ἀνέκδοτη πραγματεία τοῦ Γεωργίου Μοσχάμπαρ», Βυζαντινὰ 28 (2008), 69-80.
• «Μανουὴλ Κορινθίου, Ἀνέκδοτος Παρακλητικὸς Κανὼν εἰς τὴν Ὑπεραγίαν Θεοτόκον καὶ εἰς τὸν Ἅγιον Νικόλαον», Ἐπιστημονικὴ Ἐπετηρὶς Φιλοσοφικῆς Σχολῆς Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν ΛΖ΄ (2005-2006), 103-111.
ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ:
ΜΑΪΟΣ 2019: Ε΄ Συνέδριο Ἑταιρείας Λακωνικῶν Σπουδῶν. 10-12 Μαΐου – Μυστρᾶς. ΘΕΜΑ: «Μία ἀνέκδοτη ἀντιρρητικὴ πραγματεία τοῦ ΙΔ΄ αἰ.: Ἰωάννης ΣΤ΄ Καντακουζηνός, ὁ αὐτοκράτορας θεολόγος τοῦ Μυστρᾶ».
ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2023: Colloquium του Εργαστηρίου Παλαιογραφίας και Κωδικολογίας (PalCod) και του ΜΠΣ Βυζαντινής Φιλολογίας του Τομέα Μεσαιωνικών Ελληνικών Σπουδών του Τμήματος Φιλολογίας ΑΠΘ (7.4.2023). ΘΕΜΑ: «Ο λόγος του Νείλου, μητροπολίτου Ρόδου, Εἰς τὰ Εἰσόδια: Μία ή δύο ομιλίες;».
ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2024: «Η τριάδα της σοφίας και της ενσυναίσθησης: Η απήχηση του βίου και του έργου των 3 Ιεραρχών σε ρητορικά κείμενα της ύστερης βυζαντινής περιόδου», Φιλολογικός Σύλλογος Παρνασσός 30.1.2024.
ΜΑΙΟΣ 2024: Παλαιολόγεια 2024. Μυστράς (28.5.2024). ΘΕΜΑ: «Η ρηξικέλευθη σκέψη του Θεοδώρου Προδρόμου στην Κωνσταντινούπολη του 12ου αι.».
ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2025: Colloquium του Εργαστηρίου Παλαιογραφίας και Κωδικολογίας (PalCod) και του ΜΠΣ Βυζαντινής Φιλολογίας του Τομέα Μεσαιωνικών Ελληνικών Σπουδών του Τμήματος Φιλολογίας ΑΠΘ (7.2.2025). ΘΕΜΑ: «Ο λόγος του Αντωνίου Λαρίσης για τον Κυπριανό, αρχιεπίσκοπο Λαρίσης: μία επανεξέταση ζητημάτων του κειμένου».
ΜΑΙΟΣ 2025: Παλαιολόγεια 2025. Μυστράς (26.5.2025). ΘΕΜΑ: «Η αντανάκλαση του φυσικού κόσμου στη ρητορική του ΙΑ΄ αι.: Οι λόγοι του Ιωάννη Μαυρόποδα».
ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2025: ΙΒ΄ Συνάντηση Ελλήνων Βυζαντινολόγων. Ρέθυμνο 25-28 Σεπτεμβρίου. ΘΕΜΑ: «Ο ποιητικός καθρέφτης της Ιστορίας: Η άλωση της Κρήτης του Θεοδοσίου Διακόνου μέσα από μία διπλή αφηγηματική προσέγγιση».
ΛΗΜΜΑΤΑ ΣΕ ΛΕΞΙΚΟ:
• ΝΕΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ, επιμ. Α.Γ. Σαββίδης, τόμοι Β-Γ. εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 2024. Λήμματα: α) Ειρήνη Χρυσοβαλάντων (σσ. 356-365), Γεώργιος Μοσχάμπαρ (σσ. 693-701), Γρηγόριος Παλαμάς (σσ. 729-757), Χριστόδουλος Πάτμου (σσ. 827-837), Χριστοφόρος Μυτιληναίος (σσ. 837-845).
• ΝΕΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ, επιμ. Α.Γ. Σαββίδης, τόμοι Δ-Ε. εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 2025. Λήμματα: α) Μιχαήλ Κριτόβουλος (σσ. 498-506), β) Μαρία η νέα (σσ. 638-644).
ΒΙBΛΙΟΚΡΙΣΙΕΣ:
• Evelina Mineva, The Byzantine Hagiographic and Hymnographic Texts on St Parasceve of Epibatae. PART TWO: The Byzantine Hymns for St Parasceve and the Slavonic Hymnographic Tradition, Studia Slavico-Byzantina et Mediaevalia Europensia, vol. XV. St. Kliment Ohdridski University Press, 2023, στο ΗIBERBOREEA journal (The Pennsylvania State University Press), vol. 12, no. 1, 2025 (pp. 93-95).
• Georgia Xanthaki-Karamanou, Dionysiac Dialogues: Euripides’ Bacchae, Aeschylus, and Christus Patiens, Berlin/Boston: De Gruyter, 2022. στο ΗIBERBOREEA journal (The Pennsylvania State University Press). Ηλεκτρονική δημοσίευση: 27.9.2023.
• Sofia Kotzabassi (ed.), A Companion to the Intellectual Life of the Palaeologan Period, Leiden: Brill, 2023, στο ΗIBERBOREEA journal (The Pennsylvania State University Press). Ηλεκτρονική δημοσίευση: 7.2.2024.
• Luigi Orlandi, Andronikos Kallistos: A Byzantine Scholar and His Manuscripts in Italian Humanism, Studies in Manuscript Cultures (Edited by M.Friedrich, K.Hirschler, C.Macé, C.Michel, J.Quenzer & E.Wilden), vol. 32, de Gruyter: Berlin/Boston, 2023, στο ΗIBERBOREEA journal (The Pennsylvania State University Press), vol. 11, no. 2, 2024 (pp. 256-258).
• Α.Κ.Γ. Σαββίδης, Για τις Πηγές της Ιστορίας και του Πολιτισμού του Βυζαντίου (Ελληνόγλωσσες και Ξενόγλωσσες). Εγχειρίδιο, Εκδόσεις Φ.Σ. Παρνασσός και Ηρόδοτος, Αθήνα 2023, στο ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ Ξ΄ (2024) σσ. 412-414.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΤΟΜΩΝ:
- Επιμελήτρια των εξής τόμων του Κέντρου Βυζαντινών Ερευνών Θεσσαλονίκης:
α) Κωνσταντινίδη Χαρά, Ὁ Μελισμός. Οἱ Συλλειτουργοῦντες ἱεράρχες καὶ οἱ ἄγγελοι-διάκονοι μπροστὰ στὴν Ἁγία Τράπεζα μὲ τὰ τίμια δῶρα ἢ τὸν εὐχαριστιακὸ Χριστό, σσ. 490, Σειρὰ Βυζαντινὰ Μνημεῖα 14, Ἀθήνα 2008.
β) Καδᾶς Σωτήρης, Τὰ Εἰκονογραφημένα χειρόγραφα τοῦ Ἁγίου Ὄρους. Κατάλογος μικρογραφιῶν, εἰκονογραφικὸ εὑρετήριο, σσ. 480, Σειρὰ Βυζαντινὰ Μνημεῖα 15, Ἀθήνα 2008.
γ) Πάλλης Γιῶργος, Τοπογραφία τοῦ Ἀθηναϊκοῦ πεδίου κατὰ τὴ μεταβυζαντινὴ περίοδο, σσ. 580, Σειρὰ Μεταβυζαντινὰ Μνημεῖα 1, Ἀθήνα 2009.
- Συνεπιμελήτρια του τόμου VI του Ινστιτούτου Έρευνας Βυζαντινού Πολιτισμού με τίτλο: «Χαρτογραφώντας την Βυζαντινή Διανόηση: Ηθικές και Κοινωνικές αξίες. Μορφές - Ορόσημα», μαζί με την Ομότ. Καθηγήτρια κα Γεωργία Ξανθάκη-Καραμάνου, εκδ. Παπαζήση, Αθήνα 2025.